เมื่อวันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๖๐ กระทรวงการต่างประเทศ ร่วมกับสถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงโตเกียว และศูนย์อาเซียน – ญี่ปุ่น จัดปาฐกถาพิเศษโดย ดร. สุรินทร์ พิศสุวรรณ อดีตเลขาธิการอาเซียน และอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ในหัวข้อ “Challenges for ASEAN in the Changing Regional and Global Landscape” ณ หอประชุม Bellesalle Onarimon กรุงโตเกียว เพื่อสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับอาเซียนแก่ภาคส่วนต่าง ๆ ของญี่ปุ่นอย่างรอบด้าน เพิ่มพูนความเป็นหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์ของอาเซียนและญี่ปุ่น ขยายปริมาณการค้า การลงทุน และการแลกเปลี่ยนในระดับประชาชนระหว่างกัน ตลอดจนเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างประชาชนอาเซียนและญี่ปุ่นให้แน่นแฟ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปี ๒๕๖๐ ซึ่งครบรอบ ๕๐ ปี การสถาปนาอาเซียน และครบรอบ ๑๓๐ ปีการสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตไทย – ญี่ปุ่น

          ดร. สุรินทร์ฯ ได้กล่าวว่า อาเซียน คือ ๕๐ ปี ของการสร้างความสมดุล (50 years of balancing acts) ท่ามกลางความท้าทายจากภายในและภายนอกภูมิภาค ซึ่งอาเซียนสามารถข้ามผ่านปัญหาและความท้าทายต่าง ๆ ได้โดยอาศัยจุดแข็ง คือ อำนาจในการชักจูง (convening power) และการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าที่ สอดคล้องกับสถานการณ์ ในปัจจุบัน ปัญหาการถดถอยของโลกาภิวัตน์เป็นสิ่งที่อาเซียนกำลังเผชิญและต้องแก้ไขโดยการเร่งรัดจัดทำความตกลง RCEP เพื่อเพิ่มปริมาณการค้าภายในภูมิภาคและส่งเสริมให้ประเทศญี่ปุ่นและประเทศพัฒนาแล้วสนับสนุนการแลกเปลี่ยนเทคโนโลยีและนวัตกรรม การวิจัยและการพัฒนาในภูมิภาคอาเซียน นอกจากนี้ ดร. สุรินทร์ฯ ได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับประเด็นคาบสมุทรเกาหลีว่า อาเซียนควรส่งเสริมบทบาทของการประชุมอาเซียนว่าด้วยความร่วมมือด้านการเมืองและความมั่นคงในภูมิภาคเอเชีย – แปซิฟิก (ASEAN Regional Forum: ARF) ที่มีกลุ่มประเทศในกรอบการเจรจา ๖ ฝ่าย (Six – Party Talks) ได้แก่ เกาหลีเหนือ เกาหลีใต้ รัสเซีย จีน ญี่ปุ่น และสหรัฐอเมริกา เป็นสมาชิกอยู่ด้วยแล้ว โดยแต่งตั้ง ARF Special Envoy on the Korean Peninsula เพื่อรับมือกับความท้าทายดังกล่าว

          ภายหลังเสร็จสิ้นปาฐกถา ดร. สุรินทร์ฯ นายบรรสาน บุนนาค เอกอัครราชทูต ณ กรุงโตเกียว นายสุริยา จินดาวงษ์ อธิบดีกรมอาเซียน นาย Masataka Fujita เลขาธิการศูนย์อาเซียน – ญี่ปุ่น และผู้เข้าร่วมงานได้ร่วมชมนิทรรศการภาพพระราชกรณียกิจและภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสเสด็จพระราชดำเนินเยือนประเทศสมาชิกอาเซียน และนิทรรศการรำลึกครบรอบ ๕๐ ปี ของการสถาปนาอาเซียน ซึ่งจัดแสดงที่ศูนย์อาเซียน – ญี่ปุ่น กรุงโตเกียว ระหว่างวันที ๑๕ – ๒๕ พฤษภาคมที่ผ่านมา ซึ่งมีผู้สนใจเข้าชมจำนวนกว่า ๔๐๐,๐๐๐ คน โดยกระทรวงการต่างประเทศได้รับความอนุเคราะห์จากบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) เข้ามาเป็นหุ้นส่วนสำคัญในการสนับสนุนการขนส่งนิทรรศการทั้งสองชุด จากประเทศไทยไปยังกรุงโตเกียว ทั้งเที่ยวไปและเที่ยวกลับ

          การจัดปาฐกถาพิเศษประสบความสำเร็จอย่างดียิ่ง มีผู้เข้าร่วมกว่า ๒๕๐ คน ซึ่งสูงกว่าเป้าหมายที่ได้ตั้งไว้ประกอบด้วยผู้แทนจากทีมประเทศไทยประจำกรุงโตเกียว คณะทูตประเทศสมาชิกอาเซียนประจำกรุงโตเกียว ผู้แทนภาครัฐ ภาควิชาการ และภาคเอกชนของญี่ปุ่น รวมทั้งสื่อมวลชนสำคัญในญี่ปุ่น